موسیقی از عناصر مهم فرهنگ و حتی تفکر هر قوم و ملتی است و شناخت موسیقی به درک بهتر زندگی، فرهنگ و هنجارهای فرهنگی اقوام کمک می‌کند. موسیقی به مثابه آیینه‌ای است که عناصر فرهنگی و ارزشها و مبانی تفکر هر قوم را به نحوی شایسته بازتاب می‌دهد.

 در میان اقوام بختیاری خوزستان،موسیقی جایگاه بسیار خاص و متمایزی دارد و به جرات می‌توان گفت بخشی از رفتار اجتماعی بختیاریها در موسیقی آنان منعکس شده است به طوری که موسیقی بختیاری ، پاره‌ای از هویت این قوم را تشکیل می‌دهد.

 قوم بختیاری که پراکنش جمعیتی آن علاوه بر استان چهارمحال بختیاری، خوزستان را نیز در شهرستانهای ایذه ، رامهرمز ، مسجدسلیمان و باغملک در بر می‌گیرد و به برخی نواحی دیگر نیز می‌رسد، شامل دو ایل چهارلنگ و هفت لنگ است که هر ایل از طوایف و تیره‌های مختلفی تشکیل شده است.

 آهنگها و آوازهای شاد " ، دوالا لی " نامیده می‌شوند که مخصوص جشنها و اعیاد هستند و سوگنامه‌ها که بختیاریها آن را " سوگینه " می‌نامند، در غم از دست دادن عزیزان نواخته می‌شود و در هر طایفه به شکل خاصی است.

 رقص " فولکلوریک " در این قوم بسیار مورد توجه است برای نمونه رقصهای سه پا، دوپا، سرپا، نظام بازی یا سربازی،نیزه بازی، مجسمه و هردو شکله همگی توام با رقص مذکور قابل اجرا هستند.

 " کاظم پوره " پژوهشگر درعرصه موسیقی بختیاری می‌گوید: ساختار موسیقی قوم بختیاری مانند دیگر موسیقی‌های محلی از سادگی خاصی برخوردار است اما وجه تشابه وتفاوت‌های زیادی با دیگر موسیقی‌های محلی دارد، مضاف اینکه ساختار موسیقی بختیاری با موسیقی سنتی نیز تفاوت چشمگیری دارد.

 وی گفت: وجه تشابه آن با دیگر موسیقی‌های محلی در سادگی نغمات و استفاده از دستگاهها و مایه‌های ایرانی است و تفاوت آن از نظر نوع گویش و شیوه قرائت آوازهاست.

 این محقق افزود: موسیقی بختیاری، بیشترسازی و بدون کلام است ولی در موسیقی دارای کلام بختیاری، خواننده نقشی حایز اهمیت دارد به طوری که بعد از مقدمه موسیقی توسط نوازنده،این صدای خوش آواز است که ساختار موسیقی را نشان داده و تکمیل می‌کند.

 وی اضافه کرد: خوانندگانی می‌توانند موسیقی بختیاری را اجرا کنند که توان تکنیکی صدای ساز کرنا را با حنجره خود درآورند بدین معنا اگر خواننده ای پیدا شود که تحت تاثیر صدای کرنای بختیاری باشد به یقین از اجرای موسیقی بختیاری عاجز نمی‌ماند درحالی که اکثر خوانندگان امروزی از نحوه قرائت آوازهای بختیاری به شکل علمی و صحیح عاجزند.

 این پژوهشگر عرصه موسیقی بختیاری اظهار داشت: از خوانندگان توانمند موسیقی بختیاری می‌توان " بهمن علاء‌الدین " و " علی تاجمیری " را یاد کرد که گر چه از نظر ساختار موسیقایی خوب عمل نکرده اند، اما در نحوه قرائت بسیار موفق بوده و در آثار " مال کنون " )?MALKANUN(و " هیجار( " )?HEIJARاز نظر تنظیمی با تفکر موسیقی بختیاری کاملا هماهنگی دارند و این آثار نیز جزو آثار منحصر به فردی به شمار می‌آیند.

 وی ادامه داد: درگذشته نیز خوانندگانی مانند " رمضان کارآزموده " اولین قطعات موسیقی بختیاری مانند " تفنگ پوزپر " و " عبدمحمد للری " و... را از طریق رادیو نفت ملی و تلویزیون آبادان ارایه دادند.

 وی، " علی موسوی " را از دیگر خوانندگان آوازهای محلی خاص بختیاری معرفی کرد و گفت: فردی به نام مرحوم " منوچهر رباطی " نیز بسیاری از قطعات امروزی را اجرا کرده که خوانندگان حاضر در عرصه امروز موسیقی بختیاری از آنها یاد نمی‌کنند و بعضا بدون یاد کرد از این هنرمندان، خود این قطعات را اجرا می‌کنند.

 این دست اندرکار موسیقی محلی بختیاری گفت: در ساختار موسیقی بختیاری آنچه اهمیت دارد علاوه بر گویش، سازبندی و اجرای علایم عرض بختیاری ومدگردی این موسیقی مثلا از گوشه شور به گوشه شوشتری در همایون وسپس فرود به گوشه شور است که در ردیفهای موسیقی ایران چنین نوع موسیقی وجود ندارد و هنگام فرود به نت پایه معمولا تکیه به نت ربع پرده بعدی است،اهمیت موسیقی این قوم در همین ساختار خلاصه می‌شود.

 پوره اظهار داشت: گروه خوانی نیز در موسیقی بختیاری قابل توجه است زیرا بسیاری از قطعات شاد دواللی توسط خوانندگان گروه کر اجرا می‌شود و معمولا آنان قطعه شعر کوچکی را مابین هر بیت یا مصرع تکرار می‌کنند.

 وی ادامه داد: باید اشاره کرد که گوشه‌هایی نیز درموسیقی بختیاری همانند گوشه اول و دوم خسروشیرین وجود دارند که کاملا با مقامهای موسیقی سنتی متفاوت هستند.

 پوره گفت: این گوشه در موسیقی سنتی و ملی در مایه ابوعطا اجرا می‌شود در حالی که درموسیقی بختیاری در گوشه شوشتری از دستگاه همایون اجرا می گردد، هرچند نحوه قرائت آوازها همراه با علایم عرضی مختلفی است که همین علائم عرضی ساختار واقعی موسیقی بختیاری را تشکیل می‌دهد.

 وی انواع موسیقی بختیاری را شامل آهنگها وآوازهای شاد دواللی )?duvaleli(موسیقی چپ یا عزا، موسیقی حماسی،موسیقی تغزلی یا عاشقانه، موسیقی گوناگون(شامل موسیقی بارش باران،برزگری،خرمن کوبی، لالایی، کوچ و...) عنوان کرد.

 پوره با اشاره به سازهای مورد استفاده در موسیقی بختیاری گفت : دهل (ساز کوبشی استوانه‌ای شکل که با چوب خیزران نواخته می‌شود)، کرنا(، )?KARNAسرنا()?SORNAونی شیت ،) ?NEYSHIT(نی هفت بند وکمانچه سازهای محلی مورد استفاده در موسیقی بختیاری هستند.

 یکی دیگر از فعالان عرصه موسیقی در خوزستان معتقد است: در تقسیم بندی کلامی می توان مقامهای بختیاری را براساس مضمون و محتوای اشعار به دسته‌های عاشقانه،حماسی(رزمی) ، سوگ ، نواها و نغمه‌های زنان، رقص سرور و شادی تقسیم نمود.

 " ابراهیم جوان " نیز در زمینه سازهای مورد استفاده در موسیقی بختیاری گفت: سرنا و دهل یا کرنا و دهل از ارکان اصلی دراجرای مقامها بوده که در پاره‌ای موارد نیز به تنهایی گویای موسیقی بختیاری می‌باشند گرچه امروزه از کمانچه و سه تار نیز در اجرای مقامهای بختیاری استفاده می‌شود.

وی افزود: از نوازندگان برجسته درموسیقی محلی بختیاری سرنا و کرنا می توان از " علی اکبر مهدی پور " و " نورالله مومن نژاد " نام برد.

 جوان با بیان اینکه موسیقی سنتی قبل از اینکه موسیقی دستگاهی نامگذاری شود، موسیقی مقامی نامیده می‌شد و دارای دوازده مقام بود افزود: درتعریف علمی مقام عبارت است از توالی و تثبیت تعدادی از اصوات معین در فضای سیستم تنال و توالی اصوات مزبور در واقع نتیجه ذهنی فیگورهای ملودی تحت اشکال مختلف است و تا زمانی که این تغییرات در قالب همان توالی اصوات شکل می گیرند ملودی در مقام واحد باقی می‌ماند.

 وی گفت: در تعریف عامه مقام عبارت است از نوعی موسیقی که داستان، حکایت یا یک واقعه را به زبان موسیقی تعریف می‌کند.

 این مدرس موسیقی در بررسی ملودی موسیقی بختیاری گفت: در این موسیقی معمولا نواها(مقامها) به صورت ثابت در یک دستگاه اجرا می‌شوند که معمولا در دستگاه شور ، آواز دشتی، آواز شوشتری، چهارگاه یا سه گاه می‌باشند اما مدگردی به ویژه در یک مقام خاص به نام " حالو زال " ، نامدارخان، به صورتی دلچسب و شیرین و کاملا حرفه‌ای از بیداد همایون به شور فرود می‌آید که درنوع خود بی‌نظیر است.

 این هنرمند تقسیم بندی موسیقی بختیاری را از لحاظ ساختار موسیقایی و بررسی کاربردی چنین برشمرد -? : ?مقامهای ریتمیک در ریتمهای مشخص: از جمله این مقامها موسیقی چوب بازی، سواربازی و دستمال بازی را می‌توان نام برد که موسیقی دستمال بازی خود برگونه‌های دستمال سنگین، دستمال تنه، چوپی، لیلونه می‌باشد.

 -??مقامهای ریتم لنگ مانند شاهنامه خسرو شیرین ، سکندر،هفشه جونی، عاشق غریب، فلک ناز، حیدربگ، شلیل ، برزگری، صیادی و....

 -??مقامهای عزا نظیر چپی(مترمعین،) رقص شمشیر(متر معین) گاگریو،سوگ آوازهای حماسی.

 - ??مقامهای کار و آواها و نغمه‌های زنان مانند خرمن کوبی (گایاری،شخم زنی ومشک زنی، گاودوشی ، دوالالی،لالایی، آهای گل).

 -??مقامهای اعلای مجلسی
-??مقامهای ویژه
جوان توضیح داد: مقامهای چوب بازی را می‌توان تبلور حیات و خلق و خوی حماسی مردم ایل دانست. این فرم از موسیقی همراه با آیین چوب بازی انجام می گیرد که درآن دو فرد با دردست داشتن چوب وحفظ ضرباهنگ موسیقی به مصاف یکدیگر می‌روند و با ریتم خاصی اجرا می‌شود